Tila omuhongifikola

• Kosmas Ndinomholo Nghisheenapo

Wonale okwa tile “Hamuyulu munene haye a pemba; hamupadi munene haye ha fulula ondjila.”

Omuhongifikola ota popiwa kukeshe omunhu naau ngaho a xulila mondodo onhivali ile moshikunino ota tumbula kutya ovahongi kave li nwa. Vati itava longo nawa eshi ohashi popiwa mokuhashiiva sha. Ngaashi naana twe shi da mo nawa modjonghundana ya ka dilongela kutya omuhongifikola oshinima shakula, omuhongifikola omunhu oo e na okutilika. Ita tilika shaashi ngeno a nyika oshiponga ashike ota tikika molwoilonga yaye oyo ha longele okaana okanamibia osho yo oshiwana. Omuhongifikola oku na okutumbalekwa shaashi oye omunhu oo ha kwafele oshiwana meemubwe dihapu osheshi oku na olukeno. Shotete omuhongifikola oha dulu okuliyamba. Ovahongifikola ohave liyambele ounona. Oto hange nande omuhongwa ehe na nande eenghaku dofikola ile e wetike ngaho kutya oku li monghuwo i na onghambe nge tashi ya keyambidido lokeumbo.

Omuhongi oha dulu okukufa okafilinga mondjato yaye ndele ta landele omuhongwa ou oipumbiwa yaye nande haaishe. E ku pa kashona okwe ku xunga omwenyo. Ngeenge oupyakadi owa fa wa kula ovahongifikola ohava dulu okulimanga oukuni kumwe ndele tave liweda opo omuhongwa ou a kale a mona ekwafo, ye a dule okutwikila elihongo laye.

Hasho ashike osho omuhongi oha dulu yo okuyandja ekwafo ile eyambidido lopamadiladilo.

Oku na ovahongwa vamwe tave litekula voo vene ile ve na onghalo ihe li nawa pomidingonoko davo. Omuhongi omunhu a deulwa oha dulu okudidilika noupu oyeetifi nande oyomaliumbato okaana mongulu yofikola. Omuhongi oha katuka onghatu ndele ta fe mo naana nawa ouyelele kombinga yoshikumungu osho tuu osho. Ta ningi omapulaapulo apa naapenya osho yo omashitililokonakono omoule ndele fiyo a mona epuko apa la dja nokudja opo ota katuka onghatu opo onghalo ei i ninge nixwe.

Omuhongifikola oha dulu okulonga noudiinini momashongo mahapu te lihange e li muo e na sha nehongo. Ovanhu inava shitwa ve lifa ovahongwa ove na eewino da yoolokafana. Unene tuu moshinenga shomalaka. Oto hange omuhongwa umwe oha shiiva nawa ngeenge te lihongele koufeekelafano ile ha pwilikine ashike nawa ndele ngeenge tra lesha kuye mwene iha udu ko.

Omuhongi ovahongwa ava oku na oku va tula koshivixa ndele ndele ta tale ondjudo neudeko lavo. Elalakano opo ashike va endele pamwe pamadiladilo okulihonga nova shiive nawa.

Omuhongi oha kwashilipaleke nee kutya ovahongwa ava ove li pepandja limwe ta kwata eewino adishe di na okulongifwa. Nokuli efimbo limwe ota dulu a longe nande omonavieke ounona ava vehe udite ko. Ile a honge ounona konima yofikola ya pita mo.

Hano oshili yo vene oyo ei kutya omuhongifikola ota dana onghandangala monghalamwenyo yomunhu. Ta wilike ta upike nokuyukililifa ovahongwa va ka kale ve shi okuulikwa. Hano omuhongifikola omunhu a fimana tila omuhongifikola, omuhongifikola oshinima shakula.

• Kosmas Nghisheenapo Ndinomholo oku li omuhongifikola poMwadinomho Combined School mOshitukulwahoololo shaHangwena. Oha hongo omalaka Oshikwanyama nOshiingilisa. Ota monika koemaila christiancosmos94105@gmail.com